door Dr. C.P. Veerman & Dr. J.P.M. Sanders

't Ging er heet aan toe in het debat in de Tweede Kamer over de inhoud van het concept Landbouwakkoord wat niet tot stand is gekomen. Dat betreft in wezen onze voedselproductie. Eiwit vooral. Daar moeten we toch even voorzichtig mee zijn.

De onderhandelingen met betrekking tot het landbouwakkoord gingen in de kern vooral over het aantal koeien wat we in ons land kunnen houden. Maar om de stikstof uitstoot te beperken om de natuur te ontzien, is het van belang om stil te staan bij de bron van het stikstof probleem.

We hebben hier in ons lage landje bij de zee een miljoen hectare grasland. Dat ligt grotendeels op een bodemgesteldheid waar weinig ander voedsel kan groeien. Met zoveel grasland bij de hand krijg je logisch ook veel koeien. Niks verrassends dat we wereldleider zijn in de productie van melk en vlees. Met de komst van de Europese Economische Gemeenschap vielen de grenzen weg zodat de productie dáár zou plaatsvinden waar dat het beste kon. Voor ons was dat de klap op de vuurpijl. Onze zuivel- en vleesindustrie vermenigvuldigde haar productie.

Door onze koopmansgeest zijn we misschien wat doorgeschoten in efficiëntie wat grondgebruik betreft... Met de import van goedkoop soja-eiwit konden we het vee goedkoop voeren Dat we met al dat soja-eiwit ook een boel stikstof importeren, dat hebben we te lang laten gebeuren.

Daarnaast wordt het grasland bemest met kunstmest om meer eiwit in het gras te krijgen. Daarmee is ons gras bijzonder eiwitrijk en koeien gaan daar héél 'morsig' mee om. Een koe benut in haar spijsvertering maar dertig procent van het aanwezige eiwit voor productie en lichaamsonderhoud. De rest van het eiwit komt op de grond en in de lucht terecht als ammoniak en nitraat. De omvangrijke import van stikstof in de vorm van soja en kunstmest zijn de veroorzaker van de huidige problematiek in ons land. De stikstofcrisis. Met de export van vlees en zuivel gaat er niet half zoveel stikstof het land uit als wat we erin halen.

Zo komt het dat richtlijnen uit Brussel aansturen op verschraling van het weiland door minder stikstofbemesting. Zo krijg je minder eiwit in het gras. Men richt zich daarbij allereerst op dierlijke meststoffen, daar schuilt het kwaad immers in. Maar, nu moeten we oppassen. Wereldwijd neemt de vraag naar dierlijk eiwit aanmerkelijk toe. Dat verandert niet als wij hier de deur dichtgooien. Dan zal dat eiwit elders voortgebracht worden. Het waterbed effect.

Alternatief

Er is ook een andere denkrichting. Je kunt je afvragen of je al dat eiwit dat de koe niet benut van tevoren niet uit het gras kunt halen, voordat de koe het opeet? Jazeker, dat kan!

Wanneer we het sap uit het gras persen voordat de koe het te vreten krijgt komt een groot deel van de eiwitten die de koe nu niet benut, niet meer in het spijsverteringsorgaan en komt deze dus ook niet meer als ammoniak bij de uitscheiding tevoorschijn. En die eiwitten die we winnen blijken uitnemende grondstoffen te zijn voor varkensvoer, kippenvoer en voor levensmiddelen voor mensen. Grondstoffen die we nu bij scheepsvrachten importeren uit ver weg liggende continenten. We importeren domweg eiwitten die in een veelvoud hier gewoon in ons grasland voorhanden zijn, maar die nu teloorgaan als milieuvervuilende stoffen die onze natuur bedreigen.

Wat let ons om het gekrakeel uit politiek Den Haag achter ons te laten en simpelweg de koe bij de horens te vatten. Het wordt dus tijd dat we nu eens 'tot onszelf komen' en ophouden met 'van verre' halen wat we hier in overvloed hebben en tot nog toe hebben veronachtzaamd.

Ons perspectief

Het is simpel. We moeten ons beraden en al dat gras-eiwit wat onze koeien nu vermorsen, wat de bodem vervuilt, beter benutten. Dat kan dus. Met grasraffinage - het winnen van eiwit uit gras - en met het voeren van onze koeien met eiwit verlaagd 'ontsloten' gras. Gun de melkboer een additioneel verdienmodel met productie van plantaardig eiwit voor menselijke consumptie en de kans om tot een 'afrekenbare stoffenbalans' te komen. Hier in ons land, beter nog op Europees niveau.